Omurganın sağa veya sola eğilmesi ile kendini gösteren skolyoz, doğumsal olabildiği gibi sonradan da gelişebilen ve hayat kalitesini ciddi ölçüde düşüren bir hastalık olarak tanımlanıyor. Skolyoza karşı erken dönemde önlem almak büyük önem taşırken gerekli tedavi uygulanmadığı takdirde ciddi sağlık problemleri de kaçınılmaz olabilir. Skolyoz tedavisinde tek çarenin ameliyat olmadığını belirten Fizyoterapist Serpil Kanıgür, konservatif denilen cerrahi dışı tedavi yöntemleri hakkında merak edilen soruları yanıtladı ve bilinmesi gerekenleri anlattı.
Konservatif tedavi nedir?
Adölesan idiyopatik skolyoz vakalarında, cerrahi dışında uygulanan, korse ve 3D egzersiz tedaviler konservatif yöntemlerdir.
Skolyoz tedavi basamakları nasıl ilerlemeli?
Adölesan idiyopatik skolyoz teşhisi koyulmuş bir kişide;
-Cobb açısı 10°- 25° aralığında ise 3D eğzersiz tedavisi
-25°- 45° aralığında korse ve 3D egzersiz tedavisi
-45° ve üzerinde cerrahi konsültasyon yapılmalıdır.
3D Egzersiz ne demek?
Skolyoz omurganın 3 düzlemde (ön-arka,yan ve tepeden görünüş) değişikliğe uğradığı bir deformite. Bu nedenle uygulanacak tedavilerinde bu 3 düzlemde düzeltici etkisi olmalıdır. 3D egzersiz uygulamaları, omurganın her 3 düzlemde düzeltilmesi ile yapılan ve kişiye özel planlanması gereken bir tedavi yöntemidir.
3D egzersizlerin temelini,1920'li yıllarda gelistirilmiş olan SCHROTH yöntemi oluşturmaktadır. Günümüzde yaptıkları akademik çalışmalar ile tedavi yöntemi olarak geçerliliği kabul edilmiş olan, BSPTS-Schroth, FITS ,SEAS, LYON vs gibi farklı 3D egzersiz konseptleri bulunmaktadır.
3D Egzersiz tedavisi kimler için uygulanabilir?
Adölesan idiyopatik skolyoz tanısı koyulmuş kişiler için uygulanabilir. 7-8 yaşlardan başlayarak her yaş grubunda yapılabilir. Her yaş grubunda tedavini amacı ve hedefleri değişmektedir.
3D Egzersiz tedavisinde kişinin beklentisi ne olmalı?
Öncelikle şunu unutmamak gerekiyor. İdiyopatik skolyoz nedeni bilinmeyen demek. Bu nedenle uygulanan hiçbir tedavi skolyoza neden olan faktörü ortadan kaldırmıyor. Nedenini bilmesekte başlamış bir skolyozun ilerlemesini sağlayan tetikleyici faktörleri biliyoruz. Vicious Cycle (kısır döngü) olarak adlandırılan teoriye göre, skolyoz durumunda oluşan asimetrik duruş omurların asimetrik yüklenmesine ve asimetrik büyümesine, bu durumda eğriliğin daha da ilerlemesine neden olmaktadır. Bu kısır döngüyü kırabilmek için erken dönemde egzersize başlamak daha da önem kazanmaktadır. Buradan yola çıkarak tedavide amaç; küçük yaş gruplarında öncelikle eğriliğin ilerlemesini durdurmak ve düzeltmek, oluşabilecek deformiteleri önlemek ve simetrik bir beden algısı kazandırmak.
Yetişkinlerde ise yapılan tedavilerde amaç oluşmuş deformiteleri düzeltmek, simetrik ve düzgün postüral duruş kazandırmak ve yaşla birlikte omurgada görülebilen diğer patolojilerin ve fonksiyonel ilerlemenin önüne geçmek olmalıdır.
Tedavinin başarılı olması nelere bağlı?
Rehabilitasyonun bir takım işi olduğu unutulmamalı. Merkezinde skolyozlu bireyin olduğu, doktor, fizyoterapist, ortez teknikeri, psikolog ve ailenin dahil olduğu bir takım olmalı. Kişinin yaşı, skolyoz dereceleri, omurga mobilitesi, postüral durumu, genel sağlık durumu, tedavi sürecine bakış açısı, psikolojisi, ailenin yaklaşımı vs. gibi pek çok faktör tedavinin başarısını etkilemekte.
Tedavinin süresi ve sıklığı nasıl olmalı?
Başlangıçta fizyoterapistiniz sizin skolyoz sınıflandırmanıza göre en uygun egzersizleri size öğretecektir, aynı zamanda günlük yaşantınızda dikkat etmeniz gerekenler hakkında (yatma,oturma,dinlenme pozisyonları, ev egzersizleri hakkında bilgilendirme, uygun spor aktiviteleri vs) bilgi verecektir. Seansların sonunda fizyoterapistinizin önerdiği ev egzersiz programını, önerilen sürelerde düzenli olarak yapmanız,ayrıca önerilen sıklıkta kontrollere gelmeniz programın etkili bir şekilde yürütülmesi içinde önemlidir.
Skolyoz tanısı koyulan herkes korse kullanmalı mı?
İdiyopatik skolyozu olan çocuklar, cobb açısının 20°-25° üzerinde olduğu ve büyüme çağında ki çocuklar için önerilmektedir. Başarılı bir korse tedavisi için kişi için en uygun korsenin seçilmiş olması, önerilen günlük kullanma saatlerine uyulması,düzenli kontrollerin yapılması ve mutlaka 3D egzersizler ile desteklenmesi gerekmektedir.
Skolyoz ağrı yapar mı?
Adölesan idiyopatik skolyoz,çoğunlukla ağrı yapmaz. Eğriliğin oluşmaya başladığı ergenlik dönemlerinde genellikle büyüme ağrısının da eşlik ettiği hafif ağrı şikayetleri görülebilmektedir. Çoğu zaman ilaç gerekli değildir. Dinlenme ile iyileşir. Kişinin günlük yaşam aktivitelerini kısıtlayan ağrı şikayetleri varsa bu durumun mutlaka araştırılması gerekir. İleri yaşlarda görülen ağrı şikayetleri,yaşa bağlı oluşabilecek diğer omurga patolojileri açısından mutlaka araştırılmalıdır.
Skolyoz spor yapmama engel mi?
Hayır. Skolyozu olan bireylerde spor yapabilirler. Nadir istisnalar dışında, tüm sporları yapmalarında herhangi bir engel yoktur. Profesyonel spor hayatını devam ettiren pek çok başarılı sporcu bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda haftalık 4-5 saatlik antrenmanların zararlı olmadığı bildirilmiştir. Ama sporun bir tedavi yöntemi olmadığı da unutulmamalıdır.
Ağır okul çantaları skolyoza neden olur mu?
Hayır olmaz. Eğer öyle olsaydı ağır çanta taşıyan diğer çocuklarında skolyoz olması gerekirdi.Ama başlamış bir skolyoz varsa tabii ki ağır çantaların yanlış taşınması skolyoz progresyonunu olumsuz etkilemektedir.
Skolyoz genetik midir?
İdiyopatik skolyoz nedeni bilinmeyen demek.Bu nedenle skolyozu başlatan, neden olan tetikleyici faktörü tam olarak bilmiyoruz. Kız çocuklarında daha sık görüldüğünü ve genetik yatkınlık olduğunu biliyoruz. Skolyozun neden oluştuğu konusunda günümüzde halen araştırmalar devam etmektedir
