B12 eksikliği kansızlığa neden olabiliyorken, D vitamini eksikliği de yorgunluk ve sürekli hâlsizlik hissi yapabiliyor. Beden ve ruh sağlığının korunması adına vitaminlerin doğru şekilde ve uygun miktarda alınması önem teşkil ediyor. Vücuttaki tüm organ ve sistemleri etkileyen vitaminlerin yetersiz alımı ise farklı belirtilerin ortaya çıkmasına neden oluyor. Genellikle doğal yollarla alınabilen vitaminlerin takviyesi için ise mutlaka konu ile ilgili bir uzman doktora başvurulması gerekiyor.
Vücudun genel fonksiyonlarının işleyişinde birtakım sorunlar ortaya çıktığında çoğunlukla nedeni vitamin eksikliğidir. Vitamin eksikliğini önlemek için dengeli beslenmek ve sağlıklı gıda tüketimi çok önemlidir. Bağışıklığı güçlendirmek, hastalıklardan korunmak ve daha dinç hissetmek için vücudun en önemli ihtiyacı vitaminlerdir. Vücudunuzda vitamin eksikliğine bağlı olarak gelişen belirtilere dikkat etmek, bu eksikliği hemen gidermek için önemli. Vitaminler vücudumuzun ihtiyaç duyduğu ve sağlığımızı önemli ölçüde etkileyen organik bileşenlerdir. Özellikle doğal besin kaynaklarında bulunan, hücre yenilenmesine ve enerji üretimine yardımcı olan vitaminlerin eksikliği durumunda birçok hastalık ortaya çıkmaktadır. Peki, vitamin eksikliği belirtileri nelerdir? Vücudumuzda A, B2, B12, C, E, K vitaminlerini eksikliklerinde neler gözlemlenir?
Vitamin eksiklikleri; vücutta birçok fonksiyonun işlevinde sorunlar ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Tırnaklar, deri ve gözlerde etkileri çok fazla oluşmaktadır. Görmede sorun ve tırnaklarda kırılma şeklinde belirtiler olması vitamin eksikliği nedenlerindendir. Vitamin eksikliğini yaşamamak için dengeli beslenme sağlanmalı, sebze ve meyve ağırlıklı beslenmeye önem vermelidir.
A Vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar;
Görmede bozukluklar ortaya çıkar.
Ciltte kuruluk, saç ve tırnaklarda kırılmalar oluşur.
Enfeksiyonlara karşı direnç azalır ve halsizlik baş gösterir.
Dudaklarda yaralar ve dilde kızarıklık oluşur.
A vitamini karaciğerde depolandığı için yetersiz alındığında önce karaciğerdeki depolar azalıyor, ardından kanda miktarı düşüyor.
A vitaminin eksikliğinde sıklıkla görme ile ilgili problemler ortaya çıkıyor. Gece körlüğü, gözün parlaklığını yitirerek aşırı kuruması, gözyaşının yetersiz salgılanması bu sorunlardan bazıları...
Ayrıca A vitamini bağışıklık sisteminde de görev aldığı için eksikliğinde halsizlik ortaya çıkabiliyor ve enfeksiyon riski artabiliyor. Uzayan A vitamini eksikliği ise vücutta geri dönüşü olmayan sağlık sorunlarına neden olabiliyor.
A Vitamini içeren besinler
2 tip A vitamini bulunduğundan, A vitamini kaynakları 2 kategoriye ayrılabilir.
Önceden oluşturulmuş A Vitamini alabalık, beyaz peynir, ciğer, kral uskumru, morina ciğeri yağı, somon, tavuk ciğeri, tereyağı, yumurta sarısı, yağlı süt, peynir, krema, böbrek, pisi balığı ve balık yağı gibi hayvansal gıdalardan elde edilir.
Provitamin A ise balkabağı, brokoli, havuç, ıspanak, karalahana, karahindiba yeşillikleri, kırmızıbiber, lahana, maydanoz, pazı, brüksel lahanası, tatlı patates, portakal gibi sarı meyveler ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda bulunur.
Karaciğer, yumurta sarısı, tereyağı gibi hayvansal besinler; koyu yeşil yapraklı, sarı ve turuncu renkli sebzelerde bulunuyor.
Günde 5 porsiyon sebze ve meyve yemek A vitaminini yeterli miktarda almaya yardımcı oluyor.
*Gereğinden fazla alınırsa
- Karaciğerde büyüme,
- Ciltte pul pul dökülme,
- Sinir sisteminde bozukluklar,
- Avuç içinde ve ayak tabanlarında renk değişimi,
- Mide bulantısı gibi sonuçlar görülebiliyor.
Emilimini artırmak için:
A vitamini yağda çözünen ve yağ aracılığı ile taşınan bir vitamin olduğundan emilim için diyetle alınan yağ miktarı son derece önemli.
Eğer yağın sindirimi için pankreastan salgılanan pankreatik enzimler ve safra asidinde herhangi bir problem yoksa diyetle alınan A vitamininin emilim oranı yüzde 80-90'ı buluyor.
Bununla birlikte çinko ve E vitamini eksikliği A vitamini metabolizmasını bozabiliyor çünkü bu iki besin A vitaminin emilim, taşınma ve hareketlerinde önemli bir rol oynuyor.
Folik asit eksikliğinin belirtileri
Folik Asit azaldığında kan hücrelerinin olgunlaşma süreci bozuluyor. Aynı zamanda hamilelikte vücut için önemli yüzde 50 artış gösteriyor.
Eksikliğinde; anne karnındaki bebekte "nöral tüp" adı verilen ve yapı beyin dokusundan başlayıp, boylu boyunca omuriliği de içine alarak aşağı doğru uzanan yapıda sorun olabiliyor.
Ayrıca halsizlik, aşırı huzursuzluk, gelişme geriliği, infeksiyon hastalıklarına karşı direnç düşüklüğü de görülebiliyor.
Folik asit içeren besinler
Karaciğer ve koyu yeşil yapraklı sebzeler temek kaynakları. Ayrıca enginar, brokoli, pancar, bamya, maya ve kuru baklagiller da folik asitin doğal kaynakları arasında yer alıyor.
Emilimini artırmak için:
Folik asit yüksek ısıya duyarlıdır. Bu nedenle bu vitaminden en verimli şekilde faydalanabilmek için özellikle sebzeleri çok yüksek ısıda ve uzun süre pişirmemek gerekiyor.
B2 ve B12 Vitamini eksikliği hangi hastalıklara neden olur;
B12 eksikliğinde ortaya çıkan belirtiler başka pek çok rahatsızlıkta da görülebildiğinden, bu belirtilerin vitamin eksikliğinden kaynaklandığını hemen anlamak mümkün olmayabiliyor. Bu nedenle genellikle teşhisi doğrulamak için kan testi gerekiyor.
B12 vitamini eksikliği; beyin ve sinir sisteminde, özellikle ağır ve geri dönüşü olmayan hasarlara neden olabiliyor.
Ayrıca kansızlık, dilin şişmesi veya iltihaplanması, cildin sararması veya solması, kol ve bacaklarda uyuşma ve karıncalanma, halsizlik, unutkanlık, hafıza kaybı ve dikkat dağınıklığı gibi şikayetlerle de belirti verebiliyor.
Dilde kızarıklık ve ağız kenarlarında yaralar oluşur.
Kansızlık yaşanır.
Burun kenarında kuruma ortaya çıkar.
Yorgunluk, uyuşukluk ve kolay hastalanma ortaya çıkar.
Çocuklarda iştah kaybı meydana gelir.
Depresyon hali gözükür.
Alzheimer gibi kalıcı sinir sitemi hastalıkları olmasına etki eder.
Huzursuz bacak sendromu oluşur.
Çocuklarda gelişme bozukluğu görülür.
Diş eti çekilmeleri ve diş eti hastalıkları
Yaraların geç iyileşmesi meydana gelir.
Kemiklerde ağrılar oluşur.
Kaslarda zayıflık belirir.
Dolaşım sisteminde sorunlar ortaya çıkar.
B12 içeren besinler
Et, süt ürünleri, balık, kabuklu deniz ürünleri gibi hayvansal gıdalar B12 açısından en zengin besinler arasında yer alıyor.
Emilimini artırmak için:
Gıdalardan yeterli miktarda B12 vitamini alınsa bile alkol ve sigara kullanımı, doğum kontrol hapları ve bazı ilaçların kullanımı B12 vitaminin emilimini azaltabiliyor.
Bu vitamini vücutta en verimli şekilde kullanmak için sağlıklı beslenmek ve doktor kontrolü dışında ilaç kullanmaktan kaçınmak gerekiyor.
C Vitamini eksikliğinin belirtileri
Eksikliğinde diş eti kanamaları, eklemlerde şişme, anemi, demir emiliminin azalması gibi şikayetler görülüyor.
Bağışıklık sisteminde zayıflık ortaya çıkar.
Kandaki şeker miktarında yükselme görülür.
Hastalıklara karşı direnç kaybı olur.
Enerji düşüklüğü yaşanır.
Kemiklerde güçsüzlük başlar.
Diş eti sorunları ortaya çıkar.
Kan dolaşımında aksaklık oluşur.
C Vitamini nelerde var?
Turunçgiller, kuşburnu, kivi, çilek, brokoli, kırmızı ve yeşilbiber, kavun, yeşil yapraklı sebzeler, domates, karnabahar ve patates C vitamini açısından en zengin besinler arasında.
Kışın günlük tüketilmesi gereken 2-3 adet meyveyi C vitamini yüksek olan portakal, mandalina gibi turunçgillerden tercih etmek özellikle bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı oluyor.
C Vitamini emilimini artırmak için:
C vitamini ısıya ve ışığa karşı oldukça duyarlı bir vitamin. Bu nedenle sebzelerin serin bir yerde saklanması C vitamini kaybının azalmasına yardımcı oluyor.
Ancak besinleri dondurmak ya da donma noktasına yakın ısılarda saklamak da yine vitamin kayıplarına yol açabiliyor. Besinleri ince doğramak, dilimlemek ya da kıymak da yiyeceklerdeki C vitamini kaybını önemli ölçüde artırıyor. Çünkü sebze ve meyvenin büyük bir yüzeyi havayla, ışıkla veya kaynatılırsa suyla karşı karşıya kalıyor.
Bu teması mümkün olduğunca azaltmak için meyve ve sebzelere metal değdirmemek, el ile koparıp fazla bekletmeden tüketmek gerekiyor. Ayrıca meyvelerin kabuklarının soymak da vitamin kayıplarına yol açıyor. Tüm bunlarla birlikte sigara kullanımı, ağır stres ve travma da C vitamini seviyelerini düşürebiliyor.
D vitamini eksikliğinin belirtileri
D vitamini eksikliğinde öncelikli olarak kemik dokusu etkileniyor. Son yıllarda yapılan araştırmalar, diyabetin ortaya çıkması ve D vitamini arasında da önemli bir ilişki olduğu gösteriyor.
Bunun dışında; prostat, meme kanseri, Romatoid Artrit ve MS gibi otoimmün hastalıkların (bağışıklık sistemi hastalıkları) görülme oranı da D vitamini eksikliği ile artabiliyor.
D vitamini nelerde bulunur?
Besinlerde limitli olarak bulunan D vitamininin en iyi kaynakları; balık yağı, karaciğer, yumurta sarısı, süt, yosun ve mantar.
D vitamini fazla alındığında ise kanda kalsiyumun aşırı yükselmesine neden olabiliyor. Bu da sanılanın aksine osteoporozu engellemediği gibi ilerlemesine bile yol açabiliyor
Emilimini artırmak için:
D vitaminin öncüsü insan vücudunda sentezleniyor ve deride güneş ışığının etkisiyle aktif hale geliyor. Ancak güneş ışığının yetersiz olduğu ülkelerde ve kapalı ofis hayatının daha çok görüldüğü büyük şehirlerde D vitamini gerekli şekilde aktif hale gelemediği için mutlaka besin desteği gerekiyor.
Güneş ışığının vücutta tam olarak etkili olabilmesi için vücutta herhangi bir koruyucu krem olmaması gerekiyor. Haftada en az 2 gün 5 dakika ile yarım saat arasında yüz, kollar ve bacaklar açıkta olacak şekilde güneş ışığında kalmak gerekiyor.
İdrarla atılan vitaminler daha çabuk tükeniyor. A,D,E,K vitaminleri yağda çözümlüyor. Yani bu vitaminler emilim sırasında diyet yoluyla alınan yağları kullanıyorlar ve karaciğer ile yağ dokusunda önemli miktarlarda depolanıyorlar. Bu nedenle bu vitaminlerin eksikliklerine çok sık rastlanmıyor ve eksikliğinde meydana gelen hastalıklar kendini çok geç gösterebiliyor. Ancak B ve C vitaminleri suda çözünen ve fazlası idrar ile vücuttan dışarı atılan vitaminler. Bu da eksikliklerinin çok daha çabuk ortaya çıkmasına neden oluyor.
E Vitamini eksikliğindin belirtileri
Bazı yapılan araştırmalarda E vitamini doğurganlığı artırmak için de vücutta bulunması gereken öneli bir vitamindir. İçerdiği güçlü antioksidan maddeler sayesinde organları yanı sıra cilt içinde önemli bir kaynaktır. Özellikle hücrelerin yenilenmesi için E vitaminine ihtiyaç duyulur. Yapılan araştırmalarda her 4 kişiden birinde bu eksiklik yaşanır. Metabolik sorunlarla belirti gösteren bu eksiklik için detaylı tetkikler gereklidir. Bu eksikliğin etkileyeceği durum sağlık açısından önemli olduğundan takviyeler uzman kontrolünde olmalıdır.
E Vitamini eksikliğinde;
- Erken yaşlanma belirtileri gözükür.
- Kısırlık
- Kansızlık, kalp ve kaslarda yorgunluk hissi oluşur.
- Damarlarda sertleşme ve tıkanmaya etki eder.
- Cinsel hastalıklar ortaya çıkar.
- Görme bozuklukları oluşur.
- Hastalıklara çabuk yakalanma ve hastalık sürelerinin uzaması
- Beyinin sinirsel uyarıları almadığından denge problemlerinin yaşanması
- Kulak uğultusu ve çınlaması
- Cilt yüzeyinde ciddi hasarlar ortaya çıkması ve uzun süre iyileşmemesi
- Yorgunluk vücutta halsizlik buna bağlı kemik ve eklemlerde şiddetli ağrılar
- Yeme bozukluğu ve sindirim problemlerine bağlı rahatsızlıkların artması
- Topukların, el içinin, dirsek ve dizlerde çabuk kuruma
- Göz içerisinde azalan vitamin net görme gibi durumların yaşanmasına neden olur.
E Vitaminin faydaları nelerdir?
- Beyin sağlığını koruyarak unutkanlık ya da genel hafıza problemlerinin yaşanmasını engeller.
- A, K, demir ve selenyum gibi vitaminlerin depolanmasında yardımcı olur.
- Vücuda giren yağları kontrol ederek damar tıkanıklığını önler. Bunun yanı sıra kötü kolesterol oluşumunu ve kap hastalıklarının riskini düşürür.
- Serbest radikalleri azaltarak organların hücrelerini ve bağışıklığı kuvvetlendirerek kansere karşı kalkan oluşturur.
- Kronik hastalıkların semptomlarını azaltır.
E Vitamini bakımından zengin olan besinler
- 1 su bardağı ayçiçeği günlük E vitaminin yüzde 80'ini karşılar.
- Günlük tüketilen 1 fincan çiğ badem ve çiğ fındık E vitaminin yüzde 85'ini karşılar.
- Bir avokado yüzde 20'sini karşılar.
- Bir adet kivi yüzde 25'ini karşılar.
- Bir tabak pişirilmiş ıspanak yüzde 45'ini karşılar.
- Bir parça manga yüzde 25'ini karşılar.
- Bir tabak kaynatılmış brokoli yüzde 40'ını karşılar
- Günde ortalama tüketilen 5 orta boy domates ise günlük E vitaminin yüze 100'ünü karşılar.
