Dağcılık, dağlarda yürüyüş ve kamp kurmanın yanı sıra teknik malzeme kullanarak tırmanma sporunu da kapsayan bir doğa sporudur.18.-19. yüzyılda Avrupalı (İngiliz ve Fransızlar başta olmak üzere) zenginlerin boş zamanlarını değerlendirmek ve hayatlarının rutinakışını yeni maceralarla süsleme arayışı neticisinde bir sporsayılmaya başlanan dağcılık, 20.yüzyılın başında diğer ulusların da ilgisini çekmeyi başarmıştır. Uluslararası bir spor haline gelmesi ise, 1931 yılında, merkezi Cenevre'de olan Uluslararası Dağcılar Birliği (UIAA)'nin kurulmasıyla mümkün olmuştur. İzleyen yıllarda, belirli teknik ve emniyet yöntemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kendine özgü disiplini ve ilkeleri olan bir spor dalı haline dönüşen dağcılık, birçok doğa sporunun da önünü açmıştır.
Günümüzde en çok rağbet gören doğa sporlarından biri olsa da, bu spora eklenebilecek yeniliklerin azalması, yeni neslin yeni doğa sporlarına daha fazla ilgi duyması, ya da bu tür sporlara yönelmesi nedeniyle, günümüzde dağcılık 20. yüzyılın başındaki popülaritesini kaybetmeye başlamıştır.
Türkiye'de dağcılık ise, Üniversite klüpleri ve Türkiye Dağcılık Federasyonu (TDF) bünyesinde canlılığını korumaktadır. Dağcılık sporunun Türkiye'deki popülaritesi ise her gecen gün yükselen bir grafik izlemektedir.
1 - DAĞCILIK STİLLERİ :
1.1 Alpin Stil
1.2 Doğa Yürüyüşü (Hiking)
1.3 Kamplı Etkinlik ( Trekking)
1.4 Ekspedition
1.5 Ferrata
1.6 Sportif Tırmanış ( Sport Climbing)
1.6.1 Bouldering
1.6.2 Kaya Tırmanışı
1.6.3 Uzun Duvar Tırmanışı
1.6.4 Yapay Duvar Tırmanışı
ALPİN STİL :
Dağcılar için kayalar ve buzlar üzerinde,hafifliğin ve hızın ön plana çıktığı ve aynı zamanda teknik tırmanış içeren dağcılık sporunun esas ruhunu temsil eden tırmanış sitilidir.'Temiz tırmanış' diye tabir edilen ve tırmanış sonrası rotayı değiştirmeyen 'doğal' yöntemler kullanılır.
Yapay yöntemlerden tamamen uzak olan bu tırmanış stilinde tırmanıcılar bütün zorluklar ve risklerle kendi başlarına başa çıkarlar. Temelindeki bu yöntemlerden dolayı 'macera ruhu' ile beslenir.
DAĞ YÜRÜYÜŞÜ - Doğa Yürüyüşü (Hiking) :
Sabah başlayıp akşam bitirilen günü birlik dağ yürüyüşüdür.
KAMPLI ETKİNLİK ( Trekking):
Kamp kurularak ve dağda konaklayarak yapılan dağ yürüyüşleridir.
EKSPEDİTİON :
Uzun süreli ve çok amaçlı içinde zirve tırmanışları da olan, araştırma gezileri ve tırmanışları ile kamplı konaklama gibi faaliyetleri kapsayan etkinliklerdir.
FERRATA :
Kayaya sabitlenmiş metal merdivenleri kullanarak tırmanma stilidir.
SPORTİF TIRMANIŞ ( Sport Climbing):
Genellikle kaya üzerinde ya da yapay duvarlarda kullanılan tırmanma stilidir. Kendi içinde dört ana kısma ayrılır.
BOULDERİNG :
Yerden fazla yükselmeden, kaya tırmanma tekniklerini kullanarak yapılan antrenmandır.
KAYA TIRMANIŞI :
Önceleri dağcılığın bir kolu olarak tanınan kaya tırmanışı, uzun süredir rüştünü ispatlamış, bağımsız bir spor dalı. Bu spora, doğayla baş başa, fit ve sağlıklı kalmak, biraz da adrenalini damarlarında hissetmek için başlayanlar, tırmanmanın kısa süre sonra bir tutku halini aldığını söylüyor;
Doğayla iç içe olmaktan, trekking gibi sporlardan hoşlanıyorsanız, kendinizi biraz zorlamaya ne dersiniz ?
Kaya tırmanışı, iyi bir seçenek olabilir. Her ne kadar ekstrem bir spor olarak kabul edilse de gözünüz korkmasın. Kaya tırmanışı, heyecan duygusu veriyor ve stratejik karar verme yeteneğinizi geliştiriyor. Denge, estetik, esneklik ve gücü bir araya getiren bu sporda doğaya rağmen değil, ona uyum sağlayarak ilerleniyor. Fiziksel güç ve zekayı aynı anda kullanmak gerekiyor. Bir nevi insan kendi kendine meydan okuyor! Kaya tırmanışında, kol ve bacak kasları başta olmak üzere, vücudun hemen hemen bütün kasları çalışıyor. Kayaya yaklaşılan pozisyonlar ise karın kaslarına fayda sağlıyor.
Doğa ile iç içe olmak ve temiz hava, tabii ki beden ve ruh sağlığımızı olumlu yönde etkiliyor. Kaya tırmanışı, Sportif tırmanış ve Uzun duvar tırmanışı olarak ikiye ayrılıyor. Yeni başlayanlara sportif tırmanış tavsiye ediliyor.
Kaç kategori var ?
Kaya tırmanışının bir çok çeşidi var. Her bir tırmanışın kendine özgü tekniği ve zorluğu var. Bir çok şeyi aynı anda düşünmek zorundasınız. Denge, esneklik, güç, doğayla uyum, dikkat edileceklerin başında geliyor. Farklı kategorilerin içinden kişinin kendine uygun olanını seçmesi gerekiyor.
Bouldering Özelikle kaya tırmanışına yeni başlayanlar için çok faydalı bir antrenman. Teknik, kuvvet ve dayanıklılık gibi becerilerin geliştirilmesine katkı sağlıyor. Kaya tırmanışı ayakkabısı ve toz torbası kullanılıyor.Tecrübeli tırmanışçılar da uyguluyor.
Top-rope Tırmanış: Tırmanış ipi, rotanın tepesindeki istasyondan geçerek tırmanışçıya gidiyor. İpin diğer ucu da emniyet alan kişide bulunuyor.Tırmanışçı tırmandıkça, ipte oluşan boşluğu emniyetçi alıyor. İpli tırmanışlar içinde en güvenlisi Top-rope. Çünkü burada düşülen mesafe, ipin esnemesi dolayısıyla birkaç santimi geçmiyor.
Serbest Stil :En çok kullanılan tırmanış türü. Free climbing denilen bu tırmanışta, yükselmek için yapay tekniklere kesinlikle başvurulmuyor. İp ise tırmanan kişiyi, düşüş ihtimaline karşı, tehlikeden korumak için kullanılıyor.
Free-solo :Hiçbir emniyet aleti kullanılmadan, kaya tırmanış ayakkabısı ve toz torbasıyla yapılıyor. Free-solo fazlasıyla deneyim gerektiriyor. Zaten bu türde tırmanan sayısı oldukça az. Bu stilde tırmanmak için fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak da hazır olmak gerekiyor. Çünkü, yapılan hata çoğunlukla ölümle sonuçlanıyor. Çıplak ayakla da tırmananlar var.
Yapay tırmanış :Yükselmek için çeşitli aletlerden faydalanılarak yapılan tırmanış türü. Yapay tırmanışta, sikke, jumar, hook, ip, merdiven gibi aletler kullanılıyor. Çıkışta, lider tırmanıcının örneğin sikkeye (tutunmak için kayaya çakılan çivi) basması durumuna yapay çıkış adı veriliyor.
Nasıl eğitim alınıyor ?
Kaya tırmanışı eğitimi veren bir çok doğa sporu merkezi var. Eğitimin ilk aşaması teorik dersler;Öncelikle, tırmanış teknikleri, stilleri, tırmanış ve iniş istasyonlarının kurulması, top- rope (tırmanış ipi) ve malzemeler hakkında ayrıntılı teorik eğitim alınıyor. Bir sonraki aşamada uygulamaya geçiliyor. Malzeme takıp çıkartmak, yerden birkaç metre yükselerek yapılan egzersizlerle ip inişi ve top rope tırmanış uygulaması yapılıyor. En son aşamada lider tırmanışın (eğitim alındıktan sonraki uzmanlaşılan tırmanış) temel bilgileri alınıyor ve tecrübeli bir kaya tırmanışçısıyla beraber uzun rotalarda tırmanışlara başlanıyor.
Uzun Duvar Tırmanışı :
Kaya tırmanma tekniklerini ve emniyet malzemelerini kullanarak bir ip boyundan daha yüksek olan kaya üzerinde yapılan tırmanış şeklidir.
Yapay Duvar Tırmanışı:
Genellikle kapalı alanlarda (bazen açık havada) kimyasal malzemeler kullanılarak yapılan sabit veya ayarlanabilen duvar sistemlerine (genellikle yarışmalara yönelik olarak yapılmış farklı boyutlarda duvarlara) tırmanma etkinliğidir. Yapay duvarlar, farklı biçimlerde ve aralıklarda basamak ve tutamakları içerir.
Yapay duvar tırmanışlarında, duvara dagcılıkta kullanılan teknik malzemelerin yerleştirilmediği "top rope" (üstten emniyetli ip) tekniği de kullanılmaktadır.
