1- Ülkemizde COVID-19 vakası var mıdır?
Hayır, ülkemizde 2 Mart 2020 itibariyle Yeni Koronavirüs hastalığı (COVID-19) vakası henüz saptanmamıtır.
2- COVID-19 salgınına hazır mıyız?
Bugüne dek 50'den fazla ülkede 90 bine yakın vaka görülmütür. Dünya Sağlık Örgütü, 28 ubat 2020 tarihinde salgın riskini tüm dünya geneli için "en yüksek" düzeye yükseltmitir. Salgının görüldüğü ülkelerden ülkemize giri-çıkılar ile ilgili gerekli önlemler alınmı olmakla birlikte hastalığın belirtisiz dönemde bulaabildiği düünüldüğünde ülkemizde de görülme riski oldukça yüksektir. Sağlık Bakanlığı, olası vakaların tehis, tedavi ve takibi için her ilde belirli hastaneleri belirlemi, gerekli alt yapı hazırlıklarını tamamlamı ve güncel bilgilere göre vaka yönetim algoritmalarını oluturmutur.
3- COVID-19 ile Grip arasındaki benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?
Grip (İnfluenza) ve COVID-19; bulama yolları ve klinik belirtiler açısından oldukça benzer. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünya genelinde yılda 290 - 600 bin kii grip nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Son iki ayda grip nedeniyle ölenlerin sayısı COVID-19 nedeniyle ölenlerden en az 100 kat daha fazladır. Sadece ABD'de bu yıl 26 milyon kii grip geçirmi, 250.000 kii grip nedeniyle hastaneye yatmı ve 14.000 kii hayatını kaybetmitir. Gripte ölüm oranı (%0.05) COVID-19 ile karılatırıldığında daha düüktür. Bunun nedeni gribe karı toplumda yüzyıllardır oluan bağııklık, grip tedavisinde etkili antiviral ilaçların kullanılması ve gripte akciğer tutulumunun daha az olmasıdır.
4- Bulaşma yolları nelerdir?
u ana kadar hastalığın bulama yolunun damlacık yoluyla olduğu bildirilmitir. Hasta kii ile bir metreden yakın temas, kirli ellerin yüze-göze sürülmesi ile bulamaktadır. Virüsün kuluçka süresi ile ilgili bilgiler sınırlıdır. Virüsle karılaan kiilerde belirtiler genellikle ilk hafta içinde balamakla birlikte bu süre nadiren 27 güne kadar uzayabilmektedir. Virüsün dı ortamda canlı kalma süresi net olarak bilinmemektedir.
5- Çin veya diğer riskli ülkelerden gelen kargolar ile hastalık bulaabilir mi?
Genel olarak bu virüsler cansız yüzeylerde oldukça kısa süre canlı kalabildikleri için paket veya kargo ile bulama olması beklenmemektedir. Dünya Sağlık Örgütü'nün de bu konuda kısıtlaması yoktur. Ancak dı ortamdan gelen her paket açıldıktan sonra eller yıkanmalıdır.
6- Hangi durumlarda COVID-19 enfeksiyonundan şüphelenilmeli?
Ate ve ani başlangıçlı solunum yolu hastalığı belirtileri (öksürük, solunum sıkıntısı v.b) bulunan kişilerde belirtilerin başlamasından önceki 14 gün içinde Çin'e ve hastalık yayılımımın devam ettiği diğer ülkelere (İran, Singapur, Tayland, Japonya, Hong Kong, Güney Kore) seyahat öyküsü var ise veya kanıtlı/üpheli COVID-19 hastası ile teması var ise hemen diğer kiilerden ayrı bir alana alınmalı, maske kullanması sağlanmalı ve İl Sağlık Müdürlüğü ile iletiime geçilmelidir.
7-Şüpheli hastayla temas durumunda ne yapılmalı?
COVID-19 tanılı veya şüpheli bir kii ile yakın temas etmi olanlar, son temaslarından sonraki 14 gün boyunca günde iki kez atelerini ölçmeli, öksürük, solunum sıkıntısı, boğaz ağrısı, ba ağrısı, vücut ağrıları, ishal, bulantı, kusma ve burun akıntısı gibi belirtiler açısından kendilerini takip etmeli, belirtiler balar ise sağlık görevlilerine bilgi vermeli veya maske kullanarak sağlık kurulularına bavurmalıdır. Hasta ile temas halindeki sağlık çalıanlarının, aile üyelerinin ve ziyaretçilerin sayısı sınırlanmalı; tüm personel ve ziyaretçiler de dahil olmak üzere hastanın odasına giren tüm kiilerin kaydı tutulmalıdır. Hastada belirtiler ortadan kalkana kadar bu önlemlere uyulmalıdır.
8- COVID-19 tehisi nasıl konulur?
Son iki hafta içinde COVID-19 hastalığının yayılmaya devam ettiği bir ülke veya bölgeye seyahat etmi veya COVID-19 tanısı almı kii ile bir metreden yakın teması olan kiilerde ate, öksürük, solunum güçlüğü gibi belirtiler bulunması halinde olası COVID-19 ön tanısıyla burun ve boğazdan numune alınarak tehisi için referans laboratuvarına gönderilir. Kesin tanı moleküler yöntemler (PCR) ile konulmaktadır.
9 -Klinik Özellikleri Nelerdir?
Enfeksiyonun yaygın belirtileri ate, öksürük, nezle benzeri belirtiler ve solunum güçlüğü eklindedir. Ciddi vakalarda ağır alt solunum yolu enfeksiyonu, solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm geliebilir. Hastaların %80'inde hastalık hafif seyretmektedir.
10 -Hastalık kimlerde ağır seyretmektedir?
COVID-19, ileri yşa ve eşlik eden hastalığı (astım, diyabet, kalp hastalığı gibi) bulunanlarda daha ağır seyretmektedir. Bugünkü verilerle hastalığın %10-15 olguda ağır seyrettiği, yaklaşık %2-3 olguda da ölümle sonuçlandığı bilinmektedir.
11- Yaşa göre hastalığın ağırlığı nasıl değimektedir?
Seksen yaşının üzerindeki hastalarda ölüm oranı %14.8, 70-79 yaşları arasındaki hastalarda %8 iken 10-40 ya arasında ölüm oranı %0.2 bulunmu, 10 yaın altındaki çocuk hastalarda hiç ölüm kaydedilmemitir.
12 -COVID-19 için etkili bir tedavi var mıdır?
Hastalığa özgü olarak gelitirilmi bir ilaç henüz yoktur. Hastanın genel durumuna göre destek tedavisi uygulanmaktadır. Benzer virüslere karı etkili olan bazı ilaçların yeni coronavirüs üzerinde de etkili olduğunu gösteren çalımalar olmakla birlikte özgül tedavi için aratırmalar sürmektedir.
13 - COVID-19 için aşı var mıdır?
Hayır, yeni coronavirus (SARS CoV-2) için koruyucu etkili bir aşı henüz bulunmamaktadır. Etkili ve güvenli bir aşının üretilebilmesi için en az bir buçuk yıla ihtiyaç vardır.
14- Korunma önlemleri nelerdir?
Akut solunum yolu enfeksiyonlarının bulama riskini azaltmak için alınması gereken önlemler COVID-19 için de geçerlidir: - El temizliğine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. - Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir. - Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı). - Hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller yıkanmalı, ortak kullanılan nesneler ve yüzeyler dezenfekte edilmeli, havlu gibi kiisel eyalar ortak kullanılmamalıdır. - Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkün ise sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir. - Öksürme veya hapırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmeli, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içi kullanılmalı, mümkünse kalabalık yerlere girilmemeli, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burun kapatılmalı, tıbbi maske kullanılmalıdır. - Çiğ veya az pimi hayvan ürünleri yemekten kaçınılmalıdır. İyi pimi yiyecekler tercih edilmelidir. - Seyahat sonrası 14 gün içinde herhangi bir solunum yolu semptomu olursa maske takılarak en yakın sağlık kuruluuna bavurulmalı, doktora seyahat öyküsü hakkında bilgi verilmelidir.
15 - Kimler hangi maskeyi kullanmalı?
Bugün (02 Mart 2020) için ülkemizde sağlıklı kiilerin maske kullanmasına gerek yoktur. Herhangi bir viral solunum yolu enfeksiyonu geçirmekte olan kiinin öksürme veya hapırma sırasında burun ve ağzını tek kullanımlık kağıt mendil ile örtmesi, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içini kullanması, mümkünse kalabalık yerlere girmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burnunu kapatması, mümkünse basit tıbbi maske kullanması önerilmektedir. Filtreli maskeler, hastalara bakım veren sağlık çalıanları için önerilmektedir.
16- COVID-19 hastalığı evde atlatılabilir mi?
Evet. COVID-19 çoğu kiide nezle veya gribal enfeksiyon gibi geçirilmekte, evde takip edilebilmektedir. Salgının önlenmesi için hafif üst solunum yolu belirtileri varlığında mümkün ise sağlık kurulularına gidilmemesi, gidilmesi gereken durumlarda mutlaka maske takılması ve diğer hastalarla temasın en aza indirilmesi önemlidir. Kronik hastalığı olanlar ile 60 yaın üzerindekilerin ise salgın durumunda, hastalıktan korunmak için evde kalmaları, belirtiler balaması halinde ise gecikmeden sağlık kurulularına bavurmaları önerilir.
memurlar.net
